De oudste verwijzingen I Ambachtsheer

Zoals beloofd wordt het tijd om enkele personen wat meer uit te diepen. Om te beginnen de oudste gevonden generaties in Hardinxveld. In het Nationaal Archief vond ik in de collectie van J Hartog een referentie naar Adriaen Cornelisz Ambochtsheer. De heer Haksteen heeft op verzoek van Richard Ambachtsheer het origineel nog even verder vertaald en dit levert de volgende transcriptie op.

"Jan Corsz. eijsscher contra Adriaen Cornelisz. Ambochtsheer woonende op Gijssen buijtendams eijsch doende. Extra ordinaris rechtdaech gehouden op costen van ongelijcken op den IIIIen Junij 1613. Present schepenen alle excepto Stoffel Florisz. Den eijsscher seijt dat hij in den voorleden winter van den gedaechte gecocht hadde een paer lange waerden rijs, ende heeft daervan ontfangen een hondert en t' achtentich bossen, ende als hij op den IIen Junij lestleden deselve rijs aen den gedaechte soude betaelen, heeft den gedaechte geseijt dat den eijsscher egeen coop aen deselve rijs en hadde, hem daerover scheldende voor een leugenaer. Den gedaechte seijt dat den eijsscher egeen coop aende rijs en hadde, ende deselve 180 rijs bossen gelaeden heeft, buijten zijn weten. Schepenen, parthijen gehoort hebbende, wijsen parthijen bij malcanderen op hoop van accoort, ofte bij faulte vandien dat parthijen ten naesten rechtdaeg schriftelijck haere verificatie inbrengen, daermede sij haer willen behelpen. Idem eijsscher contra Heijmen Cornelisz. woonende in Slijdrecht gedaechde, eijsch doende. Den eijscher seijt, dat den gedaechden op den IIen Junij lestleden ten huijse van de schoudt Otto van der Mijll tegens hem eijsscher geseijt heeft, Adriaen Cornelisz. ende ghij simmeleert met malcanderen van den coop van de rijs. Den gedaechde ontkent deselve woorden gespoecken [sic] te hebben ende wil voorts procederen op costen van ongelijcken verzoekende voorts copie uit den eijsch. Schepenen, parthijen gehoort hebbende, consenteren den gedaechden copie uit den eijssch ende wijsen parthijen bij malcanderen op hoop van accoordt, ofte bij faulte vandien een ander citatie tegens den naetsten [sic] rechtdach." [ORA Hardinxveld inv. 22, akte dd 4 juni 1613])
(transcriptie van Bas Haksteen)

Een alleraardigste verhaal. Een aantal jaren later duikt de naam Ambachtsheer weer op in Hardinxveld:

- 11 sept. 1675: comp. voor schout en schepenen van Hardinxveld Theunis Theunisz. Ambachtsheer, als echtgenoot van Jannetje Cornelisdr., Pieter Nanningen en Wouter Hendricksz. de Vrijes, als procuratie hebbende van Cornelis Nanningen, weduwnaar van Marichje Cornelisdr., voornoemde Pieter Nanningen nog als behuwd oom van Teuntgen Cornelisdr. en voornoemde comparanten samen vervangende Cornelis Cornelisz. Oostende, allen kinderen en erfgenamen van Cornelis Cornelisz. Oostende de Oude en Janneken Cornelisdr., zijn vrouw, beiden overleden. Comparanten verkopen voor 200 gl. aan Willem Arijensz. Blocklant, inwoner van Hardinxveld, een huis in de Peulenstraat aldaar, staande op de benedenpolder van Hardinxveld, belend oost Jacob Arijensz. Ambachtsheer en west Pieter Nanningen. (ORA Hardinxveld inv. 3)(transcriptie Bas Haktseen)

Het gezin van Theunis Theunisz en Jannigje/Jannetje Cornelisdr is in de doopboeken snel terug te vinden en hiervinden we als oudste zoon Anthonis met de doopgetuigen: Dirck Claes, Pieter Nanningen en Leentje Fransen.

Nu vindenen we in de weesarchieven van Hardinxveld de volgende akte:

(115) dd.24.09.1643 Lijntgen Franse, weue wijlen Teunis Ariaensz, ter eenre, Ariaen Ariaensz, als oom ende bloetvoocht van de onmondige kinderen, genaemt Janneken, Marieken, Ariaentgen ende Teunis Teunisz, ter andere sijde, nopende de erffenisse daerinne de voorss kinderen bij doode van haeren sa, vader bestorven sijn. .... [Verdeling.] .... De moeder sal de kinderen opvoeden tot haer mondige dagen ende alsdan elcx uytreycken gld. 1.10-

De vader van Teunis Teunissen is dus Teunis Ariens. Er is ook nog een broer Ariaen Arieaensz. Mogelijk is de eerder genoemde Jacob Ariensz Ambachtsheer (de buurman van Pieter Nanningen) ook een broer in dit gezin. Laten we eerste eens kijken naar Ariaen Ariensen want hier vinden we nog een hoop informatie over:

(289) dd.27.02.1670 Gijsbert Damisse, wonende in Papendrechtende Gerrit Aertsse de Vucht, wonende in Hardincxvelt, beyde oudt oomen ende bloetvoochden van Aryen Pauwels Avontuyr, naergelatende weese van Pauwels Aryenssen Avontuyr ende Lijntgen Aryens, beyde za. ende dienn volgende de enige ende universele erffgenamen van Wijlen Marichien Huygen zar., in haer leven gewoont hebbende in hardincxvelt, v erclaerden te cederen aen Aryen Aryens Ambachtsheer, schepen ende inwoonder alhyer, een huysinge ende erve in de Peuluestraat buytendijcx, belnt noort Jocob Cornelissen Klijn en overpad voor Joost Cornelissen Buyck.
(290) dd.27.02.1670 Aryen Aryensen Ambachtsheer, onsen mede schepen, bekende schuldich te wesen aen 't naegelaten weeskint van Pauwels Aryensen Avontuyr, 123 Car.gld. Voldaen dd 13.11.1671 aen Cornelis Pleunen als vooght van het weeskint.

- 5 april 1679: comp. voor schout en heemraden van Dubbeldam Andries Ariensz. Ambachtsheer, voor zichzelf en uit naam van zijn moeder Anneken Ariensdr., Cornelis Maertens, wonende op Hardinxveld, als echtgenoot van Anneken Pieters, Aert Gillisz. van Heck, als echtgenoot van Anneken Floris en Maijken Lamberts, dochter van Maijken Andriesdr., allen nakomelingen van Luijcxken Willems, weduwe van Andries Ariensz., in zijn leven schout van Dubbeldam. Zij sluiten een overeenkomst met Goossen Dircxsz. Molendijck, heemraad van Dubbeldam, weduwnaar van Pieterken Andriesdr., dochter van voornoemde Andries Ariensz. en eerder gehuwd geweest met Jan Geene. (ORA Dubbeldam inv. 1, f. 158v)

(56) dd.20.03.1657 Barber Ariens, weduwe van za. Claes Dircxsen, geassisteert met Arien Ariensen Coyman, hare broeder ende voocht, beyde woonende op Hardincxvelt, ter eenre. Dirck Claesen ende Cuynder Jansen, als getrout hebbende Marigjen Claes, mitsgaders Lijsken Claes, alle woonende binnen deser Heerlijkckheyt ende kinderen van Claes Dircxsen, bij hem verwect aen Barber Ariens, ter andere zeyde, hebben met malcanderen met aller minne ende vrintschapen overcomen....[verdeling.]...Barber krijgt de boedel en betaelt elck kint 50 Car.gld.

Nu zul je denken waarom nu ineens een Arien Ariensen Coyman? Wat heeft die er mee te maken. Wel hierover het volgende. In de Notariele archieven van Notaris Pieter Backer te Hardinxveld komen we 2 testamenten tegen van Annigje Ariens weduwe van Andries Ariens Ambachtsheer en ook Annigje Ariens weduwe van Arie Ariens Koyman. Uit deze testamenten blijkt dat Arie zowel als Coyman als als Ambachthseer bekend stond.
Ook andere referentie bewijzen onomstotelijk dat Arie Ariens Coyman en Arie Ariens Ambachtsheer dezelfde persoon zijn. Maar we dwalen een beetje af. We waren bezig met Adriaen Cornelisz Ambachtsheer.

Hoewel we dus geen directe relatie van Arie Ariensen Ambachtsheer, Toenis Ariens, Jacob Arijens Ambachtsheer en Barber Arijens met Adriaen Cornelis hebben kunnen aantonen. Meen ik hier toch duidelijk de vader van deze kinderen in te moeten zien. Om diverse reden:
- We zoeken een vader met de naam Arie of Adriaen
- Arie Ariensen noemt 1 van zijn 3 zonen Cornelis
- De tijdschaal klopt
- En de gevoerde achternaam klopt

Hoewel we van Jacob geen direct bewijs hebben dat hij een broer of zuster van Arie, Toenis en Barber is ligt het voor de hand om ook hem in het gezin te plaatsen.

Nu zijn we nog niet helemaal klaar met Hardinxveld. We vinden namelijk in de lijst van verponding van Sliedrecht uit 1686 (collectie Heijns)

De 7 partijen in IJmerde of Engelbregtsplek (aangeslagen op 13.3.-).
Teunis Teunisse Ambagtsheer op Steenenhoek (16.-) -.16.-.
Cornelis Andriesse op Hardingsvelt benede Krommegat (34,-) 1.14.-.
Andries Willemsse op Hardingsvelt bove Krommegat (26.-) 1.6.-.
Rijk Cornelisse, bove krommegat op Hardingsvelt (32.-) 1.12.-.
Herber Jacobs Ambagtsheer op Stenenhoek (30.-) 1.10.-.
Sion Jansse Bakker op Hardingsvelt in de Peulestraat (60.-) 3.-.-.
Andries Ariensse Ambagtsheer 't eijnde de Peulestraat (40.-) 2.-.-.


De 5 partijen van Aart Lojen Bosch, aengeslagen op 16 guldens.
Pieter Pieterse Backer op Stenenhoeck -.14.-.
Aart Teunisse Hek in de Peulestraat -.18.-.
Herber Jacobse Ambagtsheer op Stenenhoek 1.12.-.
Cornelis Corsse, Hardingsvelt 1.8.-.
Jan Cente 2.2.-.


Naast Teunis Teunis Ambachthseer en Andries Ariens Ambachtsheer (de zoon van Arie Ariensen Ambachtsheer/Koyman) vinden we nog een Herbert Jacobs Ambachtsheer.
Waar komt die nu weer vandaan. Via een tweede Jacob Ariens Ambachtsheer (gedoopt in 1676 en gehuwd 1715 met Sijgje Jans de Krijger, dus beslist een tweede persoon) vinden we via de doopgetuige Lijsje Dircks bij al zijn kinderen nog een Aert Jacobs gehuwd met Lijsje Dircks. Uit de doopgtuigen en via de akte:

22 mrt. 1683: comp. voor schout en schepenen van Hardinxveld Claes Joosten, Heilige Geest Armmeester van Hardinxveld en Lijsjen Dircx, weduwe en boedelhoudster van Arien Jacobsz., wonende te Hardinxveld. Zij verkopen voor 39 gl. en 8 st. aan Aert en Herber Jacobsz. hun "gerechtigdheid", zijnde 1/3 part in een erf, huis en dijkstal, staande en gelegen onder de Benedenpolder van Hardinxveld, belend oost Willem Claesz. Couwenhoven c.s., west Cornelis Pietersz. (ORA Harndinxveld inv. 4, f. 43v)

Wordt de verbintenis met Herbert Jacobs Ambachtsheer duidelijk. Zijn oudste zoon vermeldt als doopgetuigen ene Jacob Arijens. Wederom op basis van achternaam, patroniem en vermelding als doopgetuige ligt het voor de hand om in de eerder gevonden Jacob Arijens Ambachthseer (buurman van Pieter Nanningen) de vader van de 3 broers Aert, Arie en Herbert Jacobs te zien.

Maar er is nog meer. We vinden ook nog een vermelding van een Claes Dircks Ambachtsheer in Hardinxveld:

24 dec. 1744: comp. voor schout en schepenen van Hardinxveld Dirk Claasz. Ambagtsheer, Jacob Claasz. Ambagtsheer en Teunis Claasz. Ambagtsheer, voor zichzelf en tevens vervangende hun vader Klaas Dirksz. Ambachtsheer, Rijk Pietersz. van Houwelingen, als weduwnaar van Marigje Claasdr. Ambagtsheer, Pieter Rijken van Houwelingen, voor zichzelf en tevens vervangende zijn zuster Ariaantie Rijken van Houwelingen, de schout en het gerecht van Hardinxveld als oppervoogden van Aantie, Lena, en Klaasje Rijken van Houwelingen, Arien Pietersz. Visser, als echtgenoot van Jannichie Teunis, Cornelis Teunisz. de Weerd, Rijk Teunisz. de Weerd en Willem Jansz. Vroeg, als man van Marrigje Teunisdr. de Weerd, Comparanten verklaren voor 176 gl. verkocht te hebben aan Cornelis Jansz. Wisboom, schepen van Hardinxveld, een huis en erf op de Benedenpolder van Hardinxveld, belend noord en zuid Cornelis Ariensz. van Loopik. (ORA Hardinxveld inv. 6, f. 32)

Verder vinden we nog een een vermelding van het huwelijk van dochter van Klaas Dirksen Ambachtsheer. Marjigje Claes Dirks waar de getuigen Ariaentje Dirks en Arij van de Grient. Die we als huwelijks aankondiging terug vinden als Ariaentje Dirks Ambachtsheer en Arij van de Grient in het dossier Den Helder (NGV; dossier S042) zonder verdere vermeldingen.
Verder is er in Hedel en in Molenaarsgraaf nog een huwelijk van een Arie Dirks Ambachtsheer (als j.m. van Hardinxveld) te vinden.
Hoewel er verder weinig bewijzen zijn gevonden om deze Arie, Adriaaentje en Claes Dirksen met elkaar te verbinden. Meen ik hier toch een gezin te kunnen herkennen met als vader een Dirk Ariens. Een vermoedelijke vierde broer van het stel Toenis, Arie en Jacob Ariens Ambachtsheer.

Over de lijn van Claes Dirksen en de broers Toenis en Arie zal ik later nog terugkomen.