Onenigheid over een erfenis

Bij het onderzoek naar je voorouders moet je zo nu en dan teruggrijpen naar notariele akten die zijn opgemaakt bij erfenissen en transport van onroerende goederen.  Zo ook stuitte ik op de hieronder getranscripeerde akte uit het archief van Utrecht. Het geeft een nauwkeurige specificatie ten aanzien van de openbare verkoop van een Hofstede met Landerijen gelegen in de Heerlijkheid van Zuylensteyn en Leersum. Er wordt een aanmerkelijk stuk tekst gewijd aan een omschrijving die wij tegenwoordig zouden samenvatten met "Kosten koper" waarin zelfs de kosten van de akte waarin de verkoopcondities worden omschreven ten laste van de koper komen. De genoemde 40ste penning zouden we tegenwoordig overdrachtsbelasting noemen.
Naar de familie van Colfschoten is al enig onderzoek gedaan en via de Internetsite van de vereniging "Oud Scherpenzeel" vond ik een genealogie opgesteld door Henk van Woudenberg (2009). Hierin is te lezen dat Arien van Colfschoten de Hofstede "het Hek"  bewoonde op Ginkel onder Zuylenstein.  Omdat hij kinderloos is gestorven vervielen zijn bezittingen aan zijn broers en zusters en hun nabestaanden. Middels de kadaster database van 1832 heb ik de vermoedelijke locatie van de boerderij "het Hek" weten te traceren. Hoewel het niet met zekerheid is te zeggen dat dit dezelfde boerderij is staat er nog steeds de naam "het Hek" op de gevel. De boerderij ligt ook precies waar je hem volgens de beschrijving zou verwachten. En de kadaster database van 1832 toont aan dat deze boerderij met landerijen in 1832 nog onder de naam "het Hek"  te boek stond. Op Googlemaps vinden we vlakbij nog locatieaanduiding "de Ginkel" dat in de 18e eeuw als gehucht viel in de heerlijkheid van Leersum en Zuylenstein.

Boerderij "het Hek" gelegen nabij Leersum

ONA Utrecht inv. U195b001; Akte nr 1

Dit Zegel dient tot de annexe vercoopconditie vande Hofstede en Landerije gelegen onder de Hooghe ende vrijy Heerlyckheyt van Zuylesteyn en de Leersum en opgevryt door de heer van Honaert op de 30e january 1744 Actum Utrecht de 6e february deses Jaers

Conditien en voorwaarden waar naar den Heer Frederick van den Honart Drossaart der Hooge en vrije Heerlijkheden Leersum en Zuylensteyn als daar toe op den 20e december 1743 bij den Ed. Hove Provinciaal van Utrecht op versoek van de eygernaars geauthoriseert aan de meestbiedende publicqualyk sal verkopen

In den eersten sal dese verkopinge geschieden voor guldens van 20 stuyvers het stuk boven een stuyver per gulden tot Randsoen die aan de cooppenningen geen afslag sullen strekken en bij den slag promptelyk sullen moeten worden betaalt

Te betalen de beloofde cooppenningen aan handen van den Heer verkoper in sijnvoorste qualiteit in twee termijnen alsfe d' eene helfte ofte eersten termijn binnen ses weecken na data des coops sonder interesse. En de deweederhelfte of laatsten termijn binnen 3 maanden na den verkoopdag met den interesse van dien tegens drie protie cento jaarlyks na advenant verschenen alles in goed groff gangbaar silvergeld en geen goede of gestempelde schellingen nog halve en quarte rijksdaalders

Dog sal het den koper vrijstaan op den eersten termijn de geheele cooppenningen te betaalen als wanneer hij van de voorschreeve rente sal weesen gelibereert

Voorts geschied dese verkoopinge voor vrijgeld.

Sulks dat tot lasten van de koper sal koomen den 40ste penning, het opstellen, schrijven, en minuteren deser koopconditien met de dubbelen en zegels van dien alsmede de leges en zegels van het transport en alle verdere daaraan dependerende onkosten.

Bij betaalinge van de geheele cooppenningen sal aan den koper worden gedaan behoorlijk transport en opdragt, voetstoots sonder in onder of overmaat gehouden te sijn op den last van 's Heeren ongelden, en schattingen van het huys, en haarstedegelden oud schild, en mergen gelden soo reeele. als personeele en verdere lasten daar jaarlijks uytgaande, en met sodanige gerechtigheden en servituiten, als daartoe, en en aanspecterende sijn, onder belofte van vrijdinge, en waaringe, als ercooprecht, en in den landen van utrecht gebruykelyk is.

Den kooper sal de koste Hofstede en Landerijen van niemand t'hans gebruykt wordende aanstonds aanvaarden, sulx dat deselve van data des coops af staan tot bate schaade en pericule vanden koper.

En sal denselven treden in de lasten, en ongelden, soo als hij door sijn coop verstaan word gedaan te hebben ten reguarde van de landeryen met pmo january en van de Huysinge met paasschen beyden deses jaars seventien hondert vierenveertig, tot welken tijt toe door den Heer verkoper in qualite voorschreeven sal worden gesuyvert.

Den Koper sal gehouden sijn tot naakominge en prestatie van de coopconditien te stellen twee suffisante borgen tot genoegen van den verkoper, dewelke haar ijder in solidum onder remintiatie van de exceptien van ordre van excusfie en divisie, de kragt van dien haar houdende voor onderricht, nevens den principaalen koper aanstonds verbinden haar persoon en goederen, en door ondertaeekeninge deses verstaan gepasseert te hebben procuratie op maurits overvest procureur, mitsgaders een ijder van de vordere procureurs voor den Ed. Hove van Utrecht postulerende, oome in den inhoude van dien vrijwillig te doen en laten condemneren ten haren kosten.

Indien ijmand sodanige borgen niet konden, of wilde stellen, sal men het gemeijnde aanstonds, off op een andere tijt andermaal vijlen tot kosten, en schade van den eersten mijnder, als het mindergeld ten voordeele vanden verkoper in sijn qualiteit, als het meerdergeld.

En soo wanneer er twee of meer tegelijk mijn spraaken, of dat den afslager hem quam te vergissen sal den verkoper 't trekgeld, of den slag gunnen, dien het hem belieft of andermaal mogen herhalen 't sijnen keure.

En bij aldien eenige der ergenaamen van gemelten Arien van Kolfschoten de gemelte Hofstede en Landerijen quamen op te houden soo sullen sij gehouden sijn deselve voor de opgehoude prijs aan te neemen op de vorenstaande conditien, en ook aanstonds volgens de conditien te stellen twee suffisante borgen.

Den 30 january 1744.

Op alle welke generale en vordere particuliere conditien men opvijlen en verkopen sal.

Seeckere schoone en welgelegen Hofstede, hyijsinge met alle het geene daarinne aart, en nagelvast is bergen, schuur, en schaaphokken, en verder getimmerte met de aanhorige wey en bouwelanden, vulling hey en heetvelden te samen groot omtrent twee en veertig mergen vijf hondert, en seventig roeden volgens een caarte daar van sijnde met de alleeen plantagien en houtgewassen daaropstaande sijnde thiend vrij uytgesondert twee streepjes groot omtrent een mergen gelegen op de ginkelse eng alles gelegen in de ginkel bij amerongen onder de Hooge en vrije Heerlijkheyd van Leersum en suylesteyn, daar oostwaarts de ergenamen van Jan Tijsse ende westwaarts de kinderen van Frans …. ofte wie et recht daarhoudt geland en laast gepassert, en gebruikte geweest bij arien van kolfschoten en sulx nu ledig staande

1e trekgeld f 20-0-0 Ingeliet bij Huyberts Voskuyl op                  f 4400-0-0

2e trekgeld f 30-0-0 verhoogt bij denselven met                            f 200-0-0

En slag opgehouden bijdenselve Huybert van Voskuyl op              f 45-0-0

en alsdien den selven aangenomen voor of dide hij in drie        --------------

dagen tot coper sal nomineren                                                    f 4645-0-0

Borgen: Cornelis Versteeg en Jan van Kolfschoten

Compareerden voor mij ondergef notaris Antoon van den Doorslag, en getuygen nabenoemd Huybert Voskuyl aannemer en Cornelis Versteeg , en Jan van Colfschoten als borgen, samen vrienden en erfgenamen van arien van kolfschoten, ende verklaarden de gedaane aanneming voor opgehouden prijs, en borgtogte mitsgaders de procuratie tot willige condemnatie in de coopconditien gemeld te aanseeren, en gestand te doen. Aldus gedaan en gepasseert tot Leersum ter presenti van Rijnier van Wessoe secretaris van amerongen en Cornelis westbroek Castelijn tot Leersum op den 30 january 1744

Op hyijden den 31 january 1744 heeft Huybert Voskuyl verklaard de koop opgehouden te hebben voor Cornelis Versteeg, so als den selven bij sijn onderteeckeninge bekende.

Opvallend is dat kennelijk Cornelis Versteeg en Huybert Voskuyl beide getrouwd met een erfgename van de oorspronkelijke erfenis van Arien van Colfschoten het op een akkoordje hebben gegooid en de Hoeve uiteindelijk kopen voor een naar mijn inschatting lage prijs van 4645 gulden. Je kunt je afvragen in hoeverre de overige erfgenamen hier nu in zijn benadeeld of niet. De procedure van verkoop is echter nauwkeurig beschreven en uitgevoerd dus men kan er geen bezwaar meer tegen gemaakt hebben. Op website www.familie-koop.nl vond ik een prijs van ongeveer 270 gulden per morgen wat voor de genoemde Hofstede met bijna 40 morgen land toch al snel een prijs van 10.000 gulden had moeten betekenen. Een morgen is overigens een oppervlakte maat en gaf de hoeveelheid land aan die in een ochtend kon worden bewerkt. Een morgen land is als eenheid streekgebonden maar komt altijd neer op is iets minder dan een hectare.

Maar gezien dat de opbrengst natuurlijk weer als erfenis wordt verdeelt onder alle erfgenamen komen uiteindelijk alleen kinderen van Thijs Jansz van Colfschoten die bij monden van hun voogden niet meer willen meewerken in een gezamelijk bezit van de hofstede er uiteindelijk bekaaid af.

Bijgevoegd bij deze akte zit een kopie van het request aan het edele Hof van Utrecht waarin de erfgenamen een arbitrage vragen met betrekking tot de verkoop van de Hofstede. Alle erfgenamen waren het wel eens dat er een publieke verkoop van de Hofstede moest plaatsvinden maar kennelijk konden zij het niet eens worden wie deze verkoop moest uitvoeren. De kinderen van Thijs Jansz Kolfschoten bij monde van de meerder jarige Jan Thijsz van Kolfschooten lagen hierin dwars.

Het Hof beslist uiteindelijk dat Frans van den Honaert, dorst en schout van Leersum de verkoop  zal uitvoeren zoals de eerste akte verder verwoord.

Vanuit een Genealogie standpunt is het natuurlijk prachtig dat alle erfgenamen met naam en toenaam worden genoemd als ook de ouders. Het is ook bijzonder te zien hoe het omslachtige taalgebruik vele folios vult. De hele akte beslaat maar liefst 16 pagina's.

Hoewel deze akte goed te lezen was zal ik ongetwijfeld hier en daar wel wat fouten hebben gemaakt. Ik ben niet ervaren in het lezen van akten en handschriften zijn ook niet altijd even makkelijk te ontcijferen als je geen kennis hebt van het juridisch taalgebruik.

Copia

Aan den Ed. Hove van Utrecht

Geven ootmoedelijk te kennen Huybert Voskuylen borger en zoon van der binnen deese stadt als in Huwelijk hebbende Gerrigje van Colfschooten, Cornelis Versteeg getrouwt met Teunisje van Colfschooten, de meerderjarige kinderen van Hermen Jansz van Colfschooten, item de meerderjarige kinderen van Hnerikje Jansz van Kolfschooten in echte verwekt bij Frans Willemsz van Kondeijs kinderen en kintskinderen van Jan Rutgers van Ginkel anders genaamt Kolfschooten en Heijltje Evertsz van Grootlandaars Echtelieden en mede erfgenamen van haar lieder broeder en oom Arien van Kolfschoten dat tot desselfs boedel behoort een sesde post van een huijsinge en Hofstede Berg en schuuren met omtrent tussen de dertig en veertig morgen soo bon, weij als heet veltgelegen onder Ginkel Suylesteijns gerecht, Geen en onderdeest met de supplenten en verdere erfgenamen dewelke den voorn Ariens Jansz van Colfschooten sedert het overlijden vaneenlieder ouders gemeest en onverdeelt heeft gepassideert en supplenten portien van deselve in huure gebruijkt

Dat de supplenten geensints convenieert devoorsz Hofstede langer in gemeenschap te houden dan deselve gaarde publiequert sonden verkoopen te min om dat sig daartegen opposeeren Teunis Jordanison en Jan Thijsz van Colfschooten als voogden over de andere minderjarige kinderen van Thijsse Jansz van Colfschoten dies mede voor een sesde part tot de voorschreeve Hofstede en Landerijen gerechtigt en te saamen voor een staak mede erfgenamen sijn van de voorn Arien Jansz van Colfschooten denwelke hebben kommen goed vinden de twee eerste supplanten voor desen Ed Hove te convenieren tot het leveren van staat en inventaris vande voortz boedel, denwelke de suuplanten ook hebben geleevert dogh waarover de supplanten bedugt sijn dat de voorn Teunis Jordanisz en Jan Thijsz van Colfschooten die niet anders als verwaaringen soeken nieuwe questien sullen tragten te formeeren terwijl ondertusschen de voorsz gehele Hofstede en Landerijen als verlaten moeten blijven liggen tot groote prejudicie en nadeel van de suplanten. Ende vermits notoi is dat de suplanten niet langer in gemeenschap behoeven te blijven en ook soo voor haar als voor de onmondigen oirbaar is dat de selve worde verkost waartoe sij egter in de minne niet voorsien te geraken soo keeren de supplanten haar tot desen Ed. Hove ootmoedelijk verzoekende commissie op een Heer vrijt … mog Collegie om dies wegens … sijn … te verbaliseren ten fine om op desselfs rapport voor sooveel het nood sij ende ten regnar de van de onmondigen tot de voorsz verkopingen te worden geaathoriseert 't welk doendende en was ondertekent Doorslag in capitestondt geapponoteert 't Hoff commiteert den Heeren mr Jan Sophioormea Heere van Sevenhoven Raad ordinaris … ten fine als in desen aetum Utrecht den 30e december 1743 en was ondertekent …..

Achtervolgens den appoinetementen van commissie staande op de requeste van dato den 30e dcember 1743 aan den ed. Hove van Utrecht gepresenteert bij Huybert Voskuylen als in Huwelijk hebbende Gerrigje van Colfschooten en Cornelis Versteeg getrouwt met Teuntje van Colfschooten de meerder jarige kinderen van Herman Janse van Colfschoten, item de kinderen van Hendrikje Jansz van Colfschoten in echte verwerkt bij Frans Willemsz van Kondeys kinderen en kintskinderen van Jan Rutgersz van Ginkel anders genaamt Colfschooten en Heyltje Evertsz van Groot Landaas echtelieden en mede erfgenamen van haarlieder broeder en oom Arien van Kolfschooten

Requenten waarbij Jk. Mr Jan Scipio van Ommea Heer van Sevenhoven Raad in welgemelten Hove hem gecommiteert ten fine als bij de voorsz Requeste.

Is op snijden de 19e december 1743 des voornoemsten ten tien uuren ten Huijse van en voor mij Commissaris gecompareert Jacob van den Doorslag als pro. van de requenten en leverde onder mij cois de reg'en apporte van commissie in harerende de middelen daar bij vervath als mede een inthimatie met de relatie daarop staande waar bij blijkt dat ten desen dage en … voor Cois sijn geinthimeert Teunis Jordaniszen en Jan Thijs van Colfschoten als voogden over de minderjarige kinderen van Thijs Jansz van Kolfschoten en nog selven Jan Thijsz van Colfschoten voor hem selven gerequiereerdens voor dewelke dan ook is gecompareert mr Cornelis Francois Kaan ad dat door interesse van mijn Cois partijen met den anderen soo verre sijn geaccordeert en geconveniert dat de Hofstede en Landerijen bij Requeste hoeder vermelt in het geheel voor alle de geinteresseerd eens publiequelijk sullen worden verkogt dog waaren sijlieden het met den anderen niet eens wie die verkoopinge sonde daoen ende de cooppenningen ontfangen wien aangaande de partijen het hebben gelaten ter arbitrage van dezer Ed. Hove ende dat haar Ed. mog een onpartijdig persoon sullen gelieven te nomineeren doen en welke de verkoopinge sal geschieden en door wien de cooppenningen sullen worden ontfangen en aan de resp. geinteresseerden prorato portione gedistribueert voorstaande de regenten daar toe als onpartijdig den persoon van Frederik den Honaert Dossaart Schout van Leersum waaronder deselve Hofstede waaronder deselve Hofstede en Landerijen gelegen sijn ende van de sijde van den gerequireerdens den proven... Lagerweij weshalve wordt versogt dat desen accoorde bij den Hove mag worden geapporbeert ende voor soo veel het waart sij ten requerde van de onmondigen.

Authorisatie tot de voorsz verkopinge verleent mitgaders dat bij den welgens Hove aan van de voorsz persoonen off een ander persoon mag worden genomineert en geauthoriseert de verkopinge mits... het transport te doen ende de cooppen. Te ontfangen op alles … ende was ondertekent ..doorslag

't Hoff gehoort het rapport van commissaris en gesien sijn verhaal op profeest de verkopinge bij verbaal vermelt authoriserende tot de verkopinge daarin geroest den persoon van Frederik van den Honert Drost en Schout van Leersum mitsgaders om de cooppenninge te ontfangen en het nodige transport te doen Utrecht den 20e december 1743 ende wasgetekent .. ende was geteekent ….

Accordeert met de principale requeste verbail en rapport mij onderges. Notaris 't Hooft van Utrecht geex..beert den 28ste meert 1744.